Çalışanların sağlık durumlarını etkileyen birtakım faktörler nedeniyle çalışmaya bir süre veya süresiz şekilde ara vermesi gerekebilir. Bu durumu belgelemek için yürütülen prosedürlerden biri olan iş göremezlik raporuyla çalışanların haklarını korumak amaçlanır. Bu raporun hangi durumlarda ve nasıl alınabileceği hakkında bilgi sahibi olarak başvuru süreçlerini daha kolay yürütebilirsiniz.
İş Göremezlik Raporu Nedir?
İş göremezlik raporu; iş kazası, hamilelik, meslek hastalığı veya sağlığın iş için elverişli olmaması hallerinde düzenlenen bir rapordur. Bu raporun amacı, çalışanların iş göremediği dönem süresince iş göremezlik raporu ödeneği gibi haklardan yararlanmasını ve yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlamaktır.
İş Göremezlik Raporunun Tanımı
Çalışanların çeşitli sağlık durumları nedeniyle belirli bir süreliğine ya da süresiz çalışamayacak durumda olduklarını beyan eden rapora iş göremezlik raporu denir. Raporun kapsadığı sebepler kanun tarafından belirlenmiştir.
Geçici İş Göremezlik Durumları
Geçici iş göremezlik raporu şu durumlarda düzenlenir:
•
İş Kazası: İş kazası 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'yla tanımlanan bir kaza türüdür. Bir kazanın iş kazası sayılması için çalışanın iş yerinde, işverenin yürüttüğü bir iş sebebiyle oluşması, çalışana bedenen veya ruhen zarar vermesi gerekir. İşveren tarafından sağlanan bir taşıtla iş görmek için bir yere gidiş geliş sırasında kaza yaşanmışsa bu da iş kazasının kapsamına girer.
•
Meslek Hastalığı: Meslek hastalığı sigortalının çalıştığı işin niteliği sebebiyle tekrarlanan sebeplerle sağlık durumunda geçici veya kalıcı hasar aldığı, bedensel veya ruhsal engellilik halidir.
•
Hamilelik: Hamilelikte iş göremezlik raporu hamileliğin anlaşıldığı andan başlayarak doğumdan sonraki sekiz hafta için (çoğul doğumlarda on hafta) verilir.
•
Hastalık: İş kazasının ve meslek hastalığının dışında kalan ve kişinin iş görmesini engelleyen sağlık durumları hastalık kapsamına girer.
Raporun Yasal ve Sosyal Güvenlik Boyutu
İş göremezlik raporunun kapsamına 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda değinilmiştir. Kanunda iş göremezlik raporu durumları tek başlık altında toplanmasa da iş göremezlik ödeneğinin verileceği haller sayılarak konuya açıklık getirmiştir. İş göremezlik raporu Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen doktorlar tarafından verilebildiği için SGK, raporlardan ve iş göremezlik ödemelerinden sorumludur. Ayrıca raporların doğruluğunun incelenmesi de Sosyal Güvenlik Kurumu’nun görevlerinin arasında bulunur.
İş Göremezlik Raporu Nasıl Alınır?
İş göremezlik raporu almak için öncelikle iş göremezlik hallerinden birinin varlığı gerekir. Ardından Sosyal Güvenlik Kurumu'nun belirlediği yetkili sağlık kurumlarından birine başvurulur.
Sağlık Kurumlarına Başvuru Süreci
Rapor almak için öncelikle devlet hastanesi, üniversite hastanesi, aile sağlığı merkezleri, SGK anlaşmalı özel hastaneler gibi sağlık kuruluşlarına başvurulur. Başvuru sırasında dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta doktorun Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş olmasıdır. Bazı kurumların iş yeri hekimleri de iş göremezlik raporu düzenlemeye yetkilidir.
Doktor Muayenesi ve Tetkikler
Doktor bireyi muayene eder ve sağlık durumuna göre çeşitli tetkikler yapar. İş göremezlik raporu girişinin yapılıp yapılmayacağına muayenenin ve tetkiklerin sonucunda karar verilir.
e-Devlet Üzerinden İş Göremezlik Raporuna Erişim
Doktor tarafından düzenlenen iş göremezlik raporu otomatik olarak SGK sistemlerine kaydolur. Ayrıca raporun fiziki bir nüshası işverene verilmek üzere çalışana teslim edilir.
İstirahat raporlarına ve sigortalıların iş göremezlik ödemelerinin detaylarına e-Devlet üzerinden, Sosyal Güvenlik Kurumu sayfasındaki hizmetlerden ulaşılabilir.
İş Göremezlik Raporu Şartları Nelerdir?
İş göremezlik raporu almak için kanunda belirlenen bazı şartları karşılamak gerekir. İş göremezlik raporu şartları; çalışanın ilgili yıl içinde bir süre SGK kaydının bulunması, sağlık durumunun çalışmaya engel olması ve raporun yetkili kuruluşlardan alınmasının gerekliliği olarak özetlenebilir.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Kapsamında Çalışma Şartı
Çalışan, Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) kayıtlı bir sigortalı olmalıdır. İş kazası veya meslek hastalığı durumlarında 4/a sigorta koluna giren çalışanların sigortalarının bulunması gerekir. Bu durumlarda belirli bir miktar prim ödemiş olma şartı yoktur. İş kazası durumunda 4/b’li sayılan devlet memurları, tüm prim borçlarının ödenmiş olması halinde ödenek almaya hak kazanabilir. Hastalık ve hamilelik durumunda ödenek alabilmek için iş göremezlik durumunun başladığı tarihten bir yıl önceki tarihe kadarlık sürenin içinde en az 90 günlük primin ödenmiş olma zorunluluğu vardır.
Çalışanın Sağlık Durumunun Çalışmaya Engel Olması
Sağlık durumundaki değişimin çalışmaya engel teşkil etmesi de iş göremezlik raporu şartıdır. Bir diğer deyişle sağlık durumuyla iş göremezlik hali arasında illiyet bağı bulunmalıdır.
Çalışmaya engel olmayan sağlık sorunları için bu rapor verilmez.
Hastaneden veya Yetkili Sağlık Kurumundan Alınması Gerekliliği
Rapor sadece SGK tarafından yetkilendirilen kuruluşlardan alınabilir. Yetkili doktorun muayene ve tetkik değerlendirmelerinin sonucunda gerekli görerek verdiği rapor geçerli olur.
İş Göremezlik Raporu İçin Nereye Başvurulur?
İş göremezlik raporu almak için başvurulabilecek kurumlar SGK tarafından yetkilendirilir. Bu kurumlar aile sağlığı merkezleri, devlet hastaneleri, özel hastaneler veya işverence yönlendirilen sağlık merkezleridir.
Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) ve Devlet Hastaneleri
Rapor sürecinde devlet hastanelerine ve üniversite hastanelerine gidilebilir. Muayene ve tetkik işlemlerinden sonra doktor uygun görürse iş göremezlik raporu düzenler. Tehlikeli sınıfa girmeyen belirli iş kollarında iş göremezlik raporu için bağlı olunan aile sağlığı merkezine de başvurulabilir. Yapılan işin ve çalışılan iş yerinin niteliği konusunda doktora bilgi vererek rapor alınıp alınamayacağı öğrenilebilir.
SGK ile Anlaşmalı Özel Hastaneler
Sosyal Güvenlik Kurumuyla anlaşması olan özel hastanelerden rapor alabilmek için özel hastaneye başvurulmalı, gerekli tetkik ve muayenelerden geçilmelidir. Raporu düzenleyecek doktorun bu konuda yetkilendirilmiş olması gerekir.
İşverenin Yönlendirdiği Yetkili Sağlık Merkezleri
İşverenin yönlendirdiği, SGK tarafından yetkili kılınmış sağlık merkezleri rapor düzenleyebilir. Bu sağlık merkezleri çalışılan iş yerinin doktorunun muayenehanesi olabilir.
Güncel İş Göremezlik Raporu Aylık Ödenek Ücreti
Çalışanı mali güvence altına almak için verilen iş göremezlik raporu ücreti, çalışanın sağlık durumuna veya hastalığın yatakta veya ayakta geçirilmesine göre değişiklik gösterir.
Hamilelik dışındaki durumlarda ayakta tedavilerde günlük kazancın üçte ikisi, yatarak tedavilerde günlük kazancın yarısı SGK tarafından karşılanır. Aylık kazancın 30’a bölünmesiyle günlük kazanç bulunur. Günlük kazançsa iş göremezlik raporuna konu olan güne ve oranlara çarpılarak hesaplanır.
Raporlu Gün Sayısına Göre Ödenek Hesaplaması
İş göremezlik raporunda belirtilen günlerle ödenmesi gereken miktar çarpılarak ödenek hesaplanabilir. Hamilelik durumlarında bu ödenek tekil doğumda 112, çoğul doğumdaysa 126 günlük kazanç olarak belirlenmiştir.
İçerikte yer alan bilgiler yayınlanma tarihine göre hazırlanmıştır.
"Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir."