Birikimini değerlendirmek isteyenler için günümüzde yüzlerce farklı yatırım yöntemi bulunuyor. Gayrimenkul, döviz, altın ve hisse senetleri bunlardan yalnızca birkaçı. Bu yatırımlar bankalar ya da aracı kurumlar aracılığı ile farklı platformlardan gerçekleştirilebiliyor.
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası, literatürde kısaca VİOP olarak geçiyor, bu yatırım araçlarından biri. VİOP’u cezbedici kılan özellikler ise kaldıraç oranları ve hem yükseliş hem de düşüş trendine göre işlem yapılabilmesi.
VİOP hakkında daha detaylı bilgi için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
Vadeli İşlem Sözleşmeleri (VİOP) Nedir?
Sermaye Piyasası Kurulu’nun tanımına göre VİOP, Borsa İstanbul bünyesinde işlem gören sermaye piyasası araçları üzerine düzenlenmiş vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ve diğer türev araçlarının elektronik ortamda alım-satımının yapıldığı piyasaların kısa adına deniyor.
Bu piyasada işlem gören dayanak varlıklar (pay, endeks, döviz, kıymetli maden, yabancı endeks, faiz, elektrik) Sermaye Piyasası Kanunları ile düzenlenerek uluslararası standartlara getiriliyor.
Vadeli İşlem Sözleşmeleri belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte dayanak varlığı alma veya satma yükümlülüğü veriyor. Opsiyon Sözleşmeleri ise satan tarafı dayanak varlığı almaya ya da satmaya yükümlü kılarken, opsiyon alan tarafa prim ödemesi koşuluyla aynı dayanak varlıkları belirli bir vadeye kadar önceden belirlenen niteliklere göre alma satma hakkı tanıyor.
Vadeli İşlem Sözleşmesi’nin daha anlaşılır olabilmesi adına alım ve satım yönlü iki örnekle devam edelim.
Bu örnekleri anlayabilmek için bazı kavramları da anlamalıyız:
Başlangıç teminatı: Pozisyon açılabilmesi ve açık pozisyonlarınız için hesabınızda bulunması gerekli olan teminat tutarı. Dayanak varlık bazındaki güncel risk parametreleri Takasbank tarafından belirlenir. (Örnekte ISCTR için belirlenen risk parametresi 80 TL’dir.)
Sözleşme Büyüklüğü: Alım satıma konu olan vadeli sözleşmelerin belirlenmiş miktar karşılığı. Vadeli sözleşmeler bazında değişkenlik göstermektedir. (Pay vadeli sözleşme için 1 adet karşılığı 100 adet olarak belirlenmiştir. Örnekte sözleşme büyüklüğü 100 kullanılmıştır.)
VİOP’un Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir?
- Kaldıraç imkanı: Sözleşmenin değeri kadar yatırım yapmadan, önceden belirlenen oranda daha az bir bakiye yatırılarak (başlangıç teminatı) daha büyük pozisyonlar açılmasına imkan veriyor.
- Çift Yönlü İşlem: VİOP işlemlerinde hem yükselen hem de düşen varlıklardan kazanç sağlamak mümküm.
- Portföy Çeşitlendirme: VİOP, yelpazesindeki farklı dayanak varlıklar ile yatırımcıların ve portföy yöneticilerinin yatırımları çeşitlendirmesine ve riski dağıtmasına olanak sağlıyor.
- Vergi Avantajı: VİOP işlemleri arasında pay ve pay endeksine dayalı sözleşmelerden elde edilen kazançlar için stopaj %0 olarak hesaplanıyor. Pay ve pay endeksine dayalı olan sözleşmeler haricindeki sözleşmelerden elde edilen kazançlar için ise stopaj %10 olarak hesaplanıyor. Vergilendirmedeki bu durum, yatırımcılar için büyük avantaj oluşturuyor.
VİOP İşlemlerinin Dezavantajları:
- Kaldıraç sistemi: Düşük bakiyeler ile büyük pozisyonlar açmaya imkan verdiği için kayıp riskini de aynı oranda yükseltiyor.
- Teminat yönetimi: Hesaptaki bakiyenin ürünün belirlenen teminat rakamının altına düşmemesi gerekiyor. Düştüğü durumda pozisyonun devamının sağlanması için gerekli bakiyenin hesaba yatırılması gerekiyor. Aksi halde belirli bir oranın altına gerileyen bakiye sonucu pozisyon otomatik olarak kapanıyor ve yatırımcı hedefine ulaşamadan başlangıç teminatını kaybedebiliyor. Bu durumun önüne geçmek için hesapta belirlenen teminattan daha fazla nakit bulundurulması gerekiyor.
- Likidite problemi: Dayanak varlıklar için her fiyattan likidite imkanı olmayabiliyor. Bu sebeple pozisyon kapatmak ve işlemden kar elde etmek zorlaşabiliyor.
VİOP Hesabı Nasıl Açılır?
Türkiye İş Bankası’nda VİOP hesabına sahip olmak için öncelikle yatırım hesabınızın bulunması gerekiyor. Yatırım hesabınız varsa, İşCep üzerinden VİOP hesabı dakikalar içinde kolaylıkla açılabiliyor.
Türkiye İş Bankası'nda yatırım hesabı olan ve Pay Çerçeve Sözleşmesi imzalamış T.C. vatandaşı, tekil nitelikli (müşterek olmayan), 18 yaşını tamamlamış gerçek kişiler İşCep VİOP hesabı açabiliyor.
Talimat vermek ve piyasa takibi yapmak için farklı uygulamalar veya internet siteleri kullanmak yerine İşCep’in Mobil Borsa’sından faydalanabilir; bu sayede hem VİOP hem de diğer bankacılık işlemlerinizi tek bir platformdan gerçekleştirebilirsiniz.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir.