Gelir vergisi, emlak vergisi, kurumlar vergisi ve katma değer vergisi; Türkiye Cumhuriyeti'nde gerçek ve tüzel kişilerin ödemekle yükümlü olduğu başlıca vergi türlerindendir. Bu vergi türlerinden en az birini ödemekle yükümlü olan kişiler için söylenen vergi mükellefi kavramı hakkında tüm detayları ele aldık.
Vergi Mükellefi Nedir?
Devlete vergi ödeme yükümlülüğü bulunan bireyler (gerçek kişiler) ve ticari kuruluşlar (tüzel kişiler) vergi mükellefi olarak adlandırılır. Türkiye Cumhuriyeti'ne tabi bulunan her gerçek ve tüzel kişiye bir vergi numarası verilir.
Bilanço hesabına göre defter tutan birinci sınıf tacirler ve işletme hesabı esasına göre defter tutan ikinci sınıf tacirler gerçek usul vergi mükellefi olarak adlandırılır. Bir hesap dönemi içerisinde elde edilen gelirle giderlerin ve satılan malların alış bedelleri arasında oluşan müspet fark için uygulanan vergi türüne tabi olanlar basit usul vergi mükellefi olarak adlandırılır.
Vergi Mükellefi Kimlere Denir?
Üzerine vergi borcu yüklenebilen tüm gerçek ve tüzel kişilere vergi mükellefi denir. Vergi Usul Kanununun 8. maddesinde vergi mükellefinin tanımı şöyle yapılmıştır: "Mükellef, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettüb eden (ödev olarak üzerine düşmek) gerçek veya tüzel kişidir."
Gerçek Kişiler
Devlete vergi ödemekle yükümlü olan tüm gerçek kişiler vergi mükellefidir.
Tüzel Kişiler
Şirketler, vakıflar ve dernekler bir tüzel kişi olarak vergi mükellefidir. Kişilerin ya da emtiaların bir araya gelmesiyle bağımsız olarak örgütlenen ve kurucularından bağımsız olarak değerlendirilen tüzel kişi; fiil ehliyetinden yoksundur ve hak ehliyetine sahip olan bir kişi olarak değerlendirilir.
Kurumlar ve Şirketler
Sermaye şirketleri, kooperatifler, serbest meslek erbapları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlardan gelir elde eden kurumlar ve şirketler vergi mükellefidir.
Vergi Mükellefi Türleri Nelerdir?
Vergi mükellefi türleri gelir vergisi mükellefi, kurumlar vergisi mükellefi ve katma değer vergisi mükellefi olmak üzere farklı türlere ayrılır.
Gelir Vergisi Mükellefi
Gelir Vergisi Kanununun 3. maddesinde tam mükellefiyet, 6. maddesindeyse dar mükellefiyetle ilgili koşullar belirtilmiştir. Buna göre;
• Türkiye'de yerleşmiş olanlarla resmî daireler ve müesseselere ya da merkezi Türkiye'de bulunan teşebbüs ya da teşekküllere bağlı olup söz konusu daire, teşekkül, müessese ve teşebbüslerin işlerinden dolayı yabancı ülkelerde oturan Türk vatandaşları tam mükellefiyete tabidir ve hem Türkiye içinde hem Türkiye dışında elde ettikleri kazançların ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilir.
• Türkiye'de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler dar mükellefiyete tabidir ve yalnızca Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilir.
Kurumlar Vergisi Mükellefi
Kurumlar Vergisi Kanununun 1. maddesine göre sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, iş ortaklıkları, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmelerin kazançları kurumlar vergisine tabidir.
Katma Değer Vergisi (KDV) Mükellefi
Katma Değer Vergisi Kanununun 8. maddesine göre katma değer vergisinin mükellefleri şöyle belirtilmiştir:
• Mal teslimi ve hizmet ifası gibi hallerde bu işleri yapanlar,
• Mal ve hizmet ithal edenler,
• Transit taşıma işlerinde gümrük veya geçiş işlemlerine muhatap olanlar,
• Müzayede mahallerinde satış yapanlar,
• PTT İşletme Genel Müdürlüğü ile radyo ve televizyon kurumları,
• Her türlü şans oyunlarını düzenleyenler,
• Katma Değer Vergisi Kanununun 1. maddesinde geçen, diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler,
• Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde belirtilmiş olan malları ya da hakları kiraya verenler,
• İsteğe bağlı mükellefiyet talebinde bulunanlar.
Ayrıca vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı ya da KDV'yi fatura ve benzeri vesikalarda gösterme hakkının bulunmadığı durumlarda bu vesikalarda katma değer vergisi gösterenler KDV mükellefidir. Ek olarak kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir tutar gösterenler de KDV mükellefi olarak belirtilir.
Vergi Mükellefi Olma Şartları Nelerdir?
Her vergi mükellefi türü için farklı vergi mükellefi şartı aranabilir. Vergi mükellefi olma şartlarına ilişkin merak edilen bilgiler arasından öne çıkanlar şunlardır:
Yasal Yaş ve Ehliyet Koşulları
Vergi Usul Kanununun 9. maddesine göre vergi mükellefi olmak veya vergi sorumluluğu için kanuni bir ehliyet şart değildir.
İkametgâh ve Faaliyet Adresi Gereklilikleri
Vergi mükellefleri için bir ikametgâh adresi gereklidir. Faaliyet adresi bulunmayanlar, faaliyet adresi olarak ikametgâh adresini gösterebilir ya da sanal ofis tutabilir.
Gelir veya Kazanç Elde Etme Şartları
Gelir Vergisi Kanununun 1. ve 2. maddesine göre gerçek kişinin bir takvim yılı boyunca elde ettiği kazançların ve iratların safi tutarı gelir olarak adlandırılır. Ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, gayrimenkul sermaye iratları, serbest meslek kazançları, menkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar gelire giren kazançlar ve iratlardır.
Vergi Mükellefi Nasıl Olunur?
Vergi dairesine kayıt, vergi numarası alma, şirket açılışı için gerekli belgeler ve başvuru formları konusunda bilinmesi gerekenler ve izlenmesi gereken adımlar şöyledir:
Vergi Dairesine Kayıt İşlemleri
Vergi dairesine kayıt işlemleri bizzat başvuru yoluyla e-Devlet sisteminden veya Gelir İdaresi Başkanlığının Dijital Vergi Dairesi üzerinden yapılabilir.
Vergi Numarası Alma Süreci
Gerçek kişiler nüfus cüzdanlarının aslı ya da noter onaylı fotokopisi, tüzel kişilerse kuruluş sözleşmesi veya tescil talepnamesiyle iş yerinin bağlı bulunduğu vergi dairesine giderek vergi numarası alabilir. Vergi numarası sorgulama işlemleriyse e-Devlet üzerinden gerçekleştirilebilir.
Gerekli Belgeler ve Başvuru Formları
Bir şirket açmak suretiyle vergi mükellefi olunacağı zaman vergi dairesine teslim edilmesi gereken belgeler vardır. Bu belgeler kurulan şirket türüne göre (anonim şirketi, şahıs şirketi vd.) farklılık gösterebilir. Bu belgelerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
• Ana sözleşmenin noter tasdikli fotokopisi,
• Noter onaylı imza sirküleri,
• Sicil tasdiknamesinin aslı,
• Yöneticilerin noter onaylı nüfus cüzdanı fotokopileri,
• e-Tebligat formu,
• Kira kontratı,
• SMMM sözleşmesi.
Vergi Mükellefi Ödemeleri Nasıl Yapılır?
Tüm vergi ödemeleri Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı Dijital Vergi Dairesi üzerinden ya da bağlı bulunulan vergi dairesine bizzat başvuruyla gerçekleştirilebilir. Borç Ödeme ve Detay sayfasında Vadesi Geçmiş Borçlar, Vadesi Gelmemiş Borçlar ve Toplam Borçlar aynı ekran üzerinde görülebilir. Öde butonu üzerinden çevrim içi ödeme yapılabilir.
Dilerseniz
vergi ödeme işlemlerinizi
İşCep, İnternet Şubesi ve Telefon Şubesi aracılığıyla pratik şekilde yapabilir ya da İş Bankası şubelerine başvurabilirsiniz.
"Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir."