İşletme sahiplerinin hem şirketleri hem çalışanları için gelir vergisi ödemesi gerekir. Beyanname hazırlık sürecinde ve ödeme planının belirlenmesinde en önemli parametrelerden biri, kümülatif vergi matrahıdır. Peki; çalışanların girdikleri vergi diliminin belirlenmesi için önemli olan kümülatif vergi matrahı nedir, nasıl hesaplanır?
Kümülatif Vergi Matrahı Nedir?
Kümülatif vergi, biriken vergi demektir. Kümülatif vergi matrahıysa belli bir dönemi kapsayan vergi matrahı hesaplamalarının birikmiş değerini anlatır. Özellikle gelir vergisi hesaplamalarında kullanılır. Örneğin yıl başından itibaren bir çalışanın aylık brüt geliri üzerinden genel sağlık sigortası ve işsizlik sigortası payı çıkarıldığında kalan toplam miktar, kümülatif vergi matrahıdır. Bu parametre, gelir vergisinin belirlenmesini sağlar.
Kesintiler çıkarılarak hesaplanan toplam gelir, artan oranlara göre dilimlere ayrılan gelir vergisi oranları baz alınarak vergilendirilir. Gelir vergisi dilimleri %15'ten başlar ve %40'a kadar kademeli olarak artar. Bu durumda çalışanın gelir toplamı her ay artacağı için yıl içerisinde farklı vergi dilimlerine girebilir. Burada amaç çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi almaktır.
Kümülatif Vergi Matrahı Kimleri Kapsar?
Kamu hizmetlerinin sağlıklı ve düzenli şekilde devam edebilmesi için vergilerin ödenmesi zorunludur. Ödenmesi gereken vergi miktarının belirlenmesi ve vergilendirme sürecinde doğru bilgilerin sunulması içinse kümülatif vergi matrahı hesaplanmalıdır. Bu nedenle bu matrah, gelir vergisi ödemekle yükümlü şahıs ve şirketleri kapsar. Kimlerin gelir vergisi ödemekle yükümlü olduğu ise Gelir Vergisi Kanunu 4. maddede şöyle belirtilmiştir:
• İkametgâhı Türkiye'de bulunanlar,
• Resmî daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye'de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları,
• Bir takvim yılı içinde Türkiye'de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar.
Özetlemek gerekirse kümülatif vergi matrahı, Türkiye'de yaşayanlar ve gelirini bu ülkeden elde eden tüm vergi mükelleflerini kapsar.
Kümülatif Vergi Matrahı Nasıl Alınır?
İş değişikliği gibi durumlarda kümülatif vergi matrahı belgesine ihtiyaç duyulabilir. Belge, e-Devlet üzerinden alınabilir. Bunun için sisteme giriş yapıldıktan sonra "e-Vergi levhası sorgulama" bölümünden son üç yıla ait tahakkuk eden vergi matrahı belgesine ulaşılabilir. Çalışanlar belgeyi e-Devlet dışında eski iş yerlerinden de talep edebilirler.
Kümülatif Vergi Matrahı Nasıl Hesaplanır?
Kümülatif vergi matrahı hesaplamak için öncelikle çalışanın ücret kesintilerinin belirlenmesi gerekir. Gelin, bir örnek üzerinden hesaplama yapalım:
• Aylık brüt maaşı 30.000 TL olan bir çalışan düşünelim.
• Genel sağlık sigortası kesintisi bu miktarın %14'üdür. Bu durumda kesinti, 30.000 x %14 = 7200 TL olarak bulunur.
• İşsizlik sigortası işçi payı %1 olduğundan 30.000 x %1 = 300 TL hesaplaması yapılarak işsizlik sigortası kesintisi bulunur.
• Bu durumda toplam kesinti 7200 + 300 = 7500 TL olur.
Kesinti miktarını brüt maaştan çıkartarak gelir vergisi matrahını belirleyelim:
• 30.000 - 7500 = 22.500 TL
Bir aylık gelir vergisi matrahı 22.500 TL olan bu çalışanın her ay aynı hesaplama yöntemiyle vergi matrahı hesaplanır. Bu miktarlar toplanarak kümülatif gelir vergisi matrahının miktarı belirlenmiş olur.
Kümülatif Vergi Matrahı Neden İstenir?
Kümülatif vergi matrahı isteme sebebi, çalışanın gelir vergisi dilimini ve kesilecek vergi tutarını belirlemektir. Gelir vergisinin hesaplanabilmesi için çalışanın bir mali yıl içerisindeki tüm gelir ve giderlerinin belirlenmesi gerekir. Böylece kümülatif gelir elde edilir.
Kümülatif vergi matrahı dilimi 2024 yılı için şöyle belirlenmiştir:
• 110.000 TL'ye kadar %15,
• 230 bin TL’ye kadar 110 bin TL'lik kısmı için 16.500 TL, üzerindeki tutarlar için %20,
• 580 bin TL’ye kadar 230 bin TL’lik kısmı için 40.500 TL, üzerindeki tutarlar için %27,
• 3 milyon TL'ye kadar ise 580 bin TL’lik kısmı için 135 bin TL, üzerindeki tutarlar için %35,
• 3 milyonun üzerindeki gelirin 3 milyon TL’lik kısmı için 982 bin TL, üzerindeki tutarlar için %40.
Vergi dilimlerindeki oran her yıl bir önceki yılla aynı kalırken gelir limitleri Yurt İçi Fiyat Endeksi'ne göre belirlenir.
Yukarıdaki örnekte aylık 30.000 TL brütü olan bir çalışanın gelir vergisi matrahını 22.500 TL hesaplamıştık. Bu çalışanın ödeyeceği vergi ise şöyle belirlenir:
Bu çalışan 12 ay boyunca çalıştığında kümülatif vergi matrahı 22.500 x 12 = 270.000 TL'dir
• 230.000 TL'ye kadar olan kısmı 40.500 TL olarak vergilendirilir.
• 270.000 - 230.000 = 40.000 TL'lik kısmı %27 üzerinden değerlendirilir.
Bu iki tutar toplandığında 40.500 + (40.000 x %27) = 51.300 TL bulunur. Yani çalışan için 51.300 TL gelir vergisi ödemesi yapılmalıdır.
Matrah hesaplama işlemi şirket tarafından her çalışan için ayrı ayrı yapılır. Ayrıca vergi indirimleri ve muafiyetlerin belirlenmesi için de kümülatif vergi matrahının hesaplanması gerekir. Dolayısıyla bu veri, şirketler için oldukça önemlidir. Siz de şirketiniz için İş Bankası'nın mobil uygulaması olan İşCep'i, internet veya telefon şubesini kullanarak gelir vergisi ödemelerinizi kolayca gerçekleştirebilirsiniz.
İçerikte yer alan bilgiler yayınlanma tarihinde ilan edilen oranlara göre hesaplanmıştır.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir.