Sağlıklı bir yaşam için içilen suyun, içinde bulunulan ortamın, denizin, toprağın ve havanın temiz olması gerekir. Ancak ne yazık ki tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de hava kirliliği, büyük bir sorun haline gelmiştir. Bu konuda bir şeyler yapma ihtiyacı duyuyorsanız hava kirliliği nedir ve nasıl oluşur gibi soruların cevaplarını öğrenerek
çevre bilinci kazanabilir, gelecek nesillere temiz bir dünya bırakmak için harekete geçebilirsiniz.
Hava Kirliliği Nedir?
Hava kirliliği, havada bulunan yabancı maddelerin belirli bir oranı aşmasıyla oluşur. Bu yabancı maddelerin artışı, insanların ve diğer tüm canlıların sağlığı üzerinde olumsuz bir etki yaratabilir.
Hava kirliliğinden kaynaklanan sağlık sorunlarının başında astım, alerji gibi solunum rahatsızlıkları gelir. Hava kirliliğinin önlenememesi, ekolojik dengenin bozulmasına sebebiyet verebilir ve canlıların yaşam alanları zamanla daralabilir. Kötü senaryolarla karşılaşmamak ve dünyayı yaşanır kılmak için hava kirliliğinin bir an önce önüne geçilmesi gerekir.
Hava Kirliliğinin Nedenleri
Hava kirliliğine neden olan yabancı maddeler şu şekilde sıralanabilir:
● Kükürtdioksit: Kömür ile çalıştırılan santral ve ocaklardan dolayı havaya karışan bu gaz, solunum yolu rahatsızlıkları başta olmak üzere birçok hastalığı beraberinde getirebilir. Ayrıca duman ve asit yağmuru gibi olumsuzluklara da neden olabilir.
● Azot oksitler: Havayı yoğun biçimde kirleten azot oksitler, sanayi kuruluşlarının ve fabrikaların saldığı gazlar nedeniyle ortaya çıkar. Benzinli araçların egzozundan da salınabilen bu gaz, kana karışabilir ve solunum yolu hastalıklarına sebebiyet verebilir.
● Karbonmonoksit: Evlerde ya da iş yerlerinde kullanılan yakıtların tam anlamıyla yanmaması ile açığa çıkan karbonmonoksit, kanda bulunan oksijen miktarını azaltır. Sigara dumanında da bulunan karbonmonoksit, ciddi solunum yolu hastalıklarına neden olabilir.
Hava kirliliği, yabancı maddelerden kaynaklanabildiği gibi, doğal faktörler sonucunda da oluşabilir. Hava kirliliğinin doğal nedenleri şu şekildedir:
● Yanardağlardan kaynaklanan hava kirliliği: Yanardağların patlaması sonucu ortaya gaz bulutları çıkar ve bu bulutlar, atmosfere kükürtdioksit yayar. Açığa çıkan gaz, başta yanardağın çevresindeki yerleşim yerlerine ve bu yerleşim yerlerinde yaşayan canlılara zarar verir. Ancak bununla sınırlı kalmayıp, dünyayı geniş çapta etkileyebilir.
● Orman yangınları: Orman yangınları da zararlı gazların açığa çıkmasına sebebiyet veren önemli faktörlerdendir. Hava kirliliğine sebebiyet vermesi dışında ormanda yaşayan canlıların ve yaşam tabakasının yok olmasına sebep olur.
● Kumlar: Kalın kum tabakaları, rüzgâr ve fırtına gibi hava olayları sonucunda yer değiştirerek, havayı kirletebilir. Fakat bu durum, zehirli gazların açığa çıkmasına neden olmaz ve kalıcı bir tehlike yaratmaz.
Hava kirliliğine sebep olan yapay faktörler de bulunur. Doğal faktörlerden sayıca fazla olan yapay faktörler, fabrikaların ve bireylerin sebep olduğu hava kirliliğini kapsar.
● Isınma yöntemleri: Özellikle ısınma amaçlı kömür kullanımı, hava kirliliğine neden olan zararlı etmenlerin başında gelir. Doğalgaz, elektrik ya da odun Kömürle ısınma; doğalgaz, elektrik ve odun kullanımına kıyasla daha yüksek düzeyde kirliliğe sebep olur.
● Sanayi kaynaklı kirlilik: Temiz enerji kaynağı kullanmayan ya da fabrika bacalarında filtre bulunmayan endüstriyel tesisler, hava kirliliğinin en önemli nedenleri arasındadır.
● Trafikten kaynaklanan kirlilik: Araçların egzoz dumanlarından kaynaklanan kirliliği kapsar.
● Termik ve nükleer santrallerden kaynaklanan kirlilik: Termik santrallerde kullanılan kömür nedeniyle açığa çıkan gazlardan ve nükleer santrallerin saçtığı radyasyondan kaynaklanan hava kirliliğidir.
● Kimyasal atıklardan kaynaklanan kirlilik: Temizlik malzemeleri gibi birçok kimyasalı içerisinde barındıran ürünlerden kaynaklanan kirliliktir. Ayrıca maden çıkarma esnasında kullanılan toksik maddeler de havaya zararlı toz ve kimyasalların salınmasına sebep olur.
Hava Kirliliği Nasıl Önlenir? Bireysel Olarak Atabileceğimiz Adımlar
Hava kirliliğini önlemek için dünya çapında sürdürülmesi gereken kapsamlı mücadelenin yanında, bireylerin bu konuda atabileceği pek çok adım bulunuyor. İşte, hava kirliliğini azaltmak ve önlemek için yapabilecekleriniz:
● Özel aracınızla yaptığınız seyahatleri azaltarak ya da araba paylaşımı gibi yöntemleri benimseyerek, bireysel egzoz emisyonunuzu düşürebilirsiniz. Ayrıca fosil yakıtlarla çalışan taşıtlar yerine çevreye duyarlı elektrikli araçları tercih edebilirsiniz.
● Evinizde kimyasal barındırmayan temizlik ürünlerini tercih ederek, hava kirliliği ile mücadeleye katkıda bulunabilirsiniz.
● Soba ile ısınan evlerde bacaların düzenli olarak temizlenmesi, kalorifer ile ısınan evlerde ise periyodik olarak kalorifer ve kombi bakımı yaptırılması daha az yakıt harcanmasını sağlar, bu da hava kirliliğinin önüne geçebilir. Ayrıca iç ve dış cephe yalıtımlarının da yakıt tüketimini asgari düzeye indirebileceği unutulmamalıdır.
● Açık alanlarda çöplerin ya da anızların yakılması hava kirliliğine sebebiyet verebilir ve orman yangını gibi felaketleri doğurabilir. Bu sebeple açık alanlarda ateş yakılmaması gerekir.
●
Çevreye dair sosyal sorumluluk projelerine destek olarak kolektif çabaya katkıda bulunabilirsiniz. Örneğin Tarım ve Orman Bakanlığı, TEMA ve İş Bankası’nın iş birlikleriyle hayata geçirilen
Geleceğe Orman uygulamasına İşCep üzerinden katılarak adınıza fidan bağışında bulunabilir, gezegenimizin geleceğine sahip çıkabilirsiniz.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir.