Küresel çip kıtlığı, gündelik hayatımızda büyük sonuçlar doğurmaya başlıyor. Peki tüm dünyayı etkisi altına alan çip krizi nedir, ne zaman biteceği tahmin ediliyor? Çip krizine dair merak edilen pek çok soruyu sizin için yanıtladık.
Günümüzde neredeyse her elektronik cihaz, silikon içeren ve mikroçipler olarak da adlandırılan; entegre devreler oluşturmak için kullanılan yarı iletkenler tarafından destekleniyor. Arabalar, dijital ekranlar, eğlence sistemleri, park sensörleri, hatta elektrikli diş fırçaları için bile bu teknolojiye başvuruluyor. Ancak hayatımızın büyük bir kısmına güç sağlayan bu küçük parçalara olan talebin arzdan çok daha fazla olduğu bu günlerde, çip tedariki konusunda küresel bir sıkıntı baş göstermeye başladı.
Küresel Çip Krizi Nedir?
Önceden bilgisayarlar, yalnızca kırılgan olmakla kalmayıp çok fazla elektrik gerektiren tüplerden ve kadranlardan yapılıyordu. Fakat sonra bunların yerini daha hızlı, daha ucuz ve daha verimli olan yarı iletken çipler aldı. Bu çipler artık neredeyse her endüstri tarafından kullanılan bilgi işlem, iletişim ve uygulamalarda hatırı sayılır ilerlemeler sağlıyor. Bir başka deyişle bilgiyi hesaplamak veya işlemek için gereken her şey bir çipte mevcut ve tam da bu nedenle hayatımızda son derece önemli bir role sahip.
Bugün milyonlarca ürün (arabalar, akıllı telefonlar ve daha fazlası) yarı iletken olarak da bilinen bilgisayar çiplerine güvense de şu anda endüstri talebini karşılamaya yetecek kadar çip yok. İşte 2021’in ilk çeyreğinde başlayan bu arz-talep dengesizliği, küresel eksende çip krizi olarak adlandırılıyor.
Global Çip Krizi Neden Oluştu?
Çiplerin bir kriz unsuruna dönmesinin altında ağırlıklı olarak pandemi koşulları yatıyor. Uzaktan çalışmadaki artış bilgisayarlara, ağ çevre birimlerine ve çipli diğer tüketici elektroniğine olan talebin artmasına neden oldu. Ancak karantinalar nedeniyle çip üretim tesisleri kapatıldığından mevcut stoklar da tükendi.
Araç Üretiminde Çip Sıkıntısı
Motorların bilgisayar yönetiminden sürücü destek sistemlerine kadar her şey için çiplere ihtiyaç duyan otomotiv sektörü, global çip krizindeki en büyük darbeyi alıyor. Öyle ki Ford, Volkswagen, Jaguar, Land Rover gibi otomotiv sektörünün devleri olarak kabul edilen markalar; fabrikalarını kapatmak, işçilerini çıkarmak ve araç üretimini azaltmak durumunda kaldı. Kimi otomobil üreticileri ise arabalara takılan çip eksikliği nedeniyle üst düzey özelliklerden vazgeçti. Örneğin Renault bazı modellerinde bundan böyle dijital ekran kullanmayacağını duyurdu.
Teslim süreleri oldukça uzadı. Otomotiv üreticileri üretimi durdurmak veya bitmemiş ürünleri sevk etmek zorunda kalıyor. Araç arzı azaldığı ve tüketici talebi arttığı için milyonlarca tüketiciyi etkileyen bir fiyat enflasyonu oluşuyor.
Bloomberg’in yakın zamanlı bir raporuna göre, otomotivde çip krizi kiralık araba şirketlerini de etkilemeye başlıyor. Yeni araçları toplu olarak satın alıp kiralayan ünlü araç kiralama markalarından Hertz ve Enterprise’ın artık açık artırma ile kullanılmış araba satın alma yoluna başvurduğu söyleniyor.
Çip Krizinin Günlük Hayatımıza Etkileri Nelerdir?
COVID-19 salgını sırasında ilk olarak otomotiv endüstrisini vuran çip krizi, kademeli bir etki yaratarak küresel aksamalara neden olmaya devam ediyor. Araç üretiminde çip sıkıntısı devam etse de çip üreticileri odaklarını bilgisayar ekipmanı ve mobil cihazlar gibi diğer alanlara da kaydırmak zorunda kaldı. Zira daha fazla insanın uzaktan çalışmasıyla 5G ve bulut tabanlı hizmetler büyüdü, Zoom gibi iletişim platformları iş akışımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Tüm bu gelişmeler ise zaten karşılanamayan çip talebini daha da artırdı.
Bugün konuyla yapılan araştırmalar gösteriyor ki yaklaşık 169 endüstri global çip sıkıntısından etkilenmiş durumda. Örneğin küresel çapta yürütülen telefon sevkiyatları önemli ölçüde düştü. Çamaşır makineleri veya küçük ev aletlerinde kullanılanlar gibi düşük marjlı işlemcilerin üretimi de darbe alıyor. Çoğu perakendeci dolayısıyla da tüketiciler şu anda bu ürünlere hâlâ ulaşabiliyor olsa da önümüzdeki aylarda tedarik sorunlarıyla karşılaşma ihtimali çok yüksek.
Çip Krizi Ne Zaman Bitecek?
Adım adım büyüyen çip kıtlığı, küresel tedarik zincirlerinin birçok cepheden baskı altında olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Pandemi ile birlikte değişen tüketici davranışının yarattığı bu yeni ortamda, yeni nesil çipe bağımlı teknolojilerimiz nedeniyle, yarı iletken ve bileşen sıkıntısı düzelmeye başlamadan daha da kötüleşecek gibi duruyor.
Birçok marka ileriye yönelik üretim ve kâr hedeflerini geri çekmeye başladı bile. Bu durumun otomobiller başta olmak üzere diğer teknolojik aletlerin satış fiyatlarına da yansıması bekleniyor. Şimdilik tüketiciler ve işletmelerin tek bir seçeceği var. Mevcut cihazları, arabaları ve diğer ekipmanları en iyi şekilde muhafaza ederek kriz geçene kadar bir üst modele geçmemek.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir.