İşletmeler ve bireyler, seçmiş oldukları alternatifin faydalarının maliyetinden daha ağır basıp basmadığını fırsat maliyeti sayesinde görebilir. Bu da en iyi alternatifin seçilmesini kolaylaştırır. Farklı açılardan fırsat maliyeti önemi hakkında şunlar söylenebilir:
Sınırlı kaynaklar söz konusu olduğunda hem seçilen hem seçilmeyen alternatifin maliyetini ve getirisini belirlemek kaynakların etkin kullanımı için en iyi alternatifin hangisi olduğuna karar vermeyi sağlar.
Alternatiflerin anlık faydalarına ya da dezavantajlarına odaklanmak ve kapsamlı bir değerlendirme yapmamak potansiyel fırsatların gözden kaçmasına ve uzun vadede çeşitli risklerle karşılaşmaya neden olabilir.
Uzun Vadeli Planlama
Uzun vadeli bir plana sahip olmak gelecek hedefleriyle uyumlu kararlar almaya yardımcı olabilir. Potansiyel uzun vadeli planlar göz önünde bulundurularak hem gelişim hem finansal istikrar sağlayacak stratejik seçimler yapılabilir.
Fırsat Maliyeti Türleri Nelerdir?
Fırsat maliyetinin doğrudan, dolaylı ve gizli olmak üzere üç farklı türü bulunur.
Doğrudan Fırsat Maliyeti
Muhasebe defterine kaydedilen tipik işletme maliyetleridir. Kira, bordro, ekipman ve reklam giderleri doğrudan fırsat maliyetine örnek gösterilebilir.
Gizli/Örtülü Fırsat Maliyeti
Gizli/örtülü fırsat maliyeti, dolaylı fırsat maliyeti yerine kullanılan bir kavramdır. Dolaylı fırsat maliyeti, bir işletmenin takip etmesinin zor olduğu, sabit bir parasal değere sahip olmayan maliyetlerdir. Örneğin herhangi bir personelin bir ekipman almadan önce farklı alternatifleri değerlendirmek için harcadığı zaman dolaylı fırsat maliyetine girer.
Fırsat Maliyeti Nasıl Hesaplanır?
Ekonomi ve iş dünyasının karar verme süreçlerinde önemli roloynayan fırsat ekonomisinin hesaplanmasında bazı adımları takip etmek gerekir. Bu adımları şu şekilde sıralayabiliriz:
• Alternatiflerin belirlenmesi gerekir.
• Alternatiflerin sağlayacağı değer belirlenmelidir. Bu değer ekonomik olabileceği gibi zamanla, enerjiyle veya verimlilikle alakalı da olabilir.
• Şu sorunun yanıtlanması gerekir: "Seçilen alternatif yerine diğeri tercih edilseydi ne gibi kazanımlar elde edilebilirdi?"
• Seçilen alternatifin sağlayacağı değerden diğeri çıkarıldığında elde kalan sonuç fırsat maliyetini gösterir.
Örneğin bir yatırımcı elindeki 8.000.000 TL ile kiraya verebileceği bir konut veya ofis satın almayı düşüyor. Eğer ofisi satın alırsa aylık 30.000 TL'den, konut satın alırsa aylık 25.000 TL'den kiraya verebilir. Burada konut satın almaya karar vermesi hâlinde bu yatırımcının fırsat maliyeti ayda 5.000 TL'den yılda 60.000 TL olacaktır.
Alternatiflerin Analizi
Bir fırsat maliyeti analizi yapılırken alternatiflerin yalnızca maliyeti değerlendirilmemelidir. Örneğin bir iş yeri ya da ev için fırsat maliyeti analizi yaparken mekânın konumu, ulaşım için harcanacak zaman ve maliyet gibi faktörler de maliyet hesabına dâhil edilmelidir. Bu doğrultuda alternatiflerin daha bütüncül bir yaklaşımla analiz edilmesi son derece önemlidir.
Maliyet ve Getiri Karşılaştırması
Herhangi bir alternatiften ekonomik kâr ya da fayda sağlanabilmesi için minimum maliyetle maksimum getiri sağlayacak alternatifleri seçmek gerekir.
Karar Verme Sürecinde Fırsat Maliyeti Hesabı
Bir şirket tarafından değerlendirilen her kararın bir fırsat maliyeti vardır. Karar verme sürecinde fırsat maliyeti hesabını doğru şekilde yapmak ve tüm detayları değerlendirmek bilinçli karar verilmesine yardımcı olarak kârlılığın artırılmasını sağlar.
Fırsat Maliyeti Örnekleri
Eğitim ve kariyer seçimlerine, yatırım kararlarına, girişimcilik ve iş kurma süreçlerine yönelik pek çok fırsat maliyeti örneği verilebilir. Öne çıkan örneklerse şunlardır:
Eğitim ve Kariyer Seçimleri
Eğitim konusunda verilen kararlar pek çok farklı alternatifin geride bırakılmasını içerir ve her bir alternatifin sağlayacağı farklı yararlar vardır. Bir meslek veya uzmanlık alanı seçilirken zaman, para ve enerji bakımından sağlayacağı değerlerin analiz edilmesi gerekir. Benzer bir seçim kariyer planlaması yaparken de söz konusudur. Örneğin TUS'a (Tıpta Uzmanlık Sınavı) hazırlanan birinin seçeceği uzmanlık alanı, onun tüm yaşamını etkileyecek güce sahiptir. Seçilebilecek alanlardan biri daha yüksek kazanç sağlarken bir diğeri daha rahat bir iş-yaşam dengesi sunuyor olabilir. Bu durumda seçilecek alana bağlı olarak yüksek kazanç veya daha rahat bir iş-yaşam dengesi bir fırsat maliyeti olarak değerlendirilebilir.
"Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir."