Ekosistem Nedir?
Bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar, atmosfer, toprak ve su gibi çeşitli unsurların karmaşık bir şekilde bir araya gelmesi ve doğal yaşam alanlarının oluşması; ekosistem olarak tanımlanır. Ekosistem oluşumu için belirli bir coğrafi alan ya da çevre içerisinde bulunan canlı organizmaların fiziksel çevre ile etkileşime girmeleri gerekir. Etkileşim ve ilişkilerin tamamını ifade etmek için ekosistem terimi kullanılır.
Ekosistem Nasıl Oluşur?
Canlı ve cansız bileşenlerin bir araya gelmeleri, karşılıklı ilişki içerisinde olmaları, bu durumun süreklilik arz etmesi ile meydana gelen durum ekosistem olarak ele alınır. Ekosistemler de kendi içlerinde farklı seçeneklere ayrılır. Hatta ekosistemlerin büyüklükleri ve tipleri değişir. Ormanlar, çayırlar, göller, nehirler, denizler, göletler ve dağlar gibi farklı ekosistem türleri bulunur.
Her ekosistem, içinde yaşayan organizmaların ihtiyaçlarına ve çevresel koşullara özgü olarak, zaman içinde evrim geçirmeye mecburdur. Ekosistemlerin belirli bir dengeye sahip olmaları önemlidir. Bu denge organizmaların birbirleri ve çevresiyle olan etkileşimleriyle direkt olarak ilişkilidir. Ekosistemde bir tür aşırı artarsa ya da azalırsa bu durum diğer türler üzerinde de etki yaratır ve dengeyi bozabilir.
Ekosistemi Oluşturan Unsurlar Nelerdir?
Ekosistemi oluşturan iki temel ana bileşen vardır:
● Biyotik bileşenler: Ekosistemde bulunan canlı organizmalar biyotik bileşen grubunda yer alır. Hayvanlar, mikroorganizmalar ve bitkiler biyotik bileşenlere dahildir. Ekosistemin biyotik bileşenleri üç grupta ele alınabilir. Bunlar üreticiler, tüketiciler ve ayrıştırıcılardır.
● Abiyotik bileşenler: Oksijen, su, sıcaklık, ışık, karbon, mineraller ve azot gibi cansız bileşenler abiyotik bileşen olarak değerlendirilir. İklim faktörleri, topografik faktörler ve edafik faktörler abiyotik bileşenler arasındadır.
Ekosistem Türleri Nelerdir?
Ekosistem türü ve çeşitleri, birbiri ile etkileşim içinde olan canlıların yanı sıra cansız nesnelerin de etkileşimlerine göre farklı türlere ayrılır. Bu tür ayrımında canlı veya cansız varlıkların kendi aralarında kurdukları ilişki veya dolaylı olarak ilişkiye dahil edilmeleri öne çıkar. Örneğin; geri dönüşüm ekosisteminde kullanılan malzemeler, tekrar işlenerek doğaya kazandırılır. Bu durum, kendi içinde bir sistem kurduğu için ekosistemden bahsedilebilir. Dolayısıyla ekosistem türlerini işleyişlerine, işlevlerine ve oluşumlarına göre farklı başlıklarda ele almak mümkün. Gelin, bu başlıkları birlikte incleeyelim.
Orman Ekosistemleri
Çevrenin abiyotik faktörleri ile koordinasyon içerisinde olan, ağaç, hayvan ve mikroorganizma olmak üzere çeşitli bitkilerden oluşan ekosistemdir. Dünyanın sıcaklığının korunması konusunda en önemli rollerden birini orman ekosistemi oynar. Bununla birlikte başlıca karbon yutağı olması da en önemli özellikleri arasındadır.
Orman ekosistemleri içerisinde çeşitli ağaçlar, otsu bitkiler, mikroorganizmalar, çalılar, mantarlar, böcekler ve hayvanların bütünü bulunur. Çeşitlilik konusunda önemli bir zenginliğe sahip orman ekosistemleri, dünyanın genel sağlığı adına da önemlidir.
Su Ekosistemleri
Su ekosistemleri deniz ve tatlı su ekosistemi olmak üzere ikiye ayrılır. Tatlısu ekosistemi göl, gölet, nehir, akarsu ve sulak alan içeren ekosistemlerdir. Tatlı su ekosistemi deniz ekosisteminden farklı olarak tuz içeriği barındırmaz.
Deniz ekosistemi ise deniz ve okyanuslara içeren, tatlı su ekosistemine kıyasla daha fazla tuz içeriğine sahip olan çeşittir. Aynı zamanda biyolojik çeşitlilik de daha yüksektir.
Çöl Ekosistemleri
Çöl ekosistemleri, az yağışlı ve kıt bitki örtüsü olan bölgelerin ekosistemleridir. Gündüzleri sıcak ve geceleri soğuk olması çöl ekosistemlerinin en belirgin özellikleri arasındadır. Çöl ekosistemlerinde yaşayan canlı ve bitkiler, az yağışlı ve kıt bitki örtüsünden etkilenmeyen, bu şekilde yaşamaya adapte olabilen canlılardır. Deve, antilop ve Fennec tilkisi gibi hayvanlar çöl ekosistemlerinde yaşayan canlılara örnek olarak verilebilir. Ekosistemler arasında bitki çeşitliliğinin en az olduğu ve sıcaklık farkının en fazla olduğu ekosistem çöl ekosistemleridir.
Kutup Ekosistemleri
Dünyanın sürekli kar ve buzlu olan kutup alanlarında görülen kutup ekosistemi, Grönland Adası’nın iç bölümünde kalan kısımlarında, kuzey kutbu civarlarında ve Antarktika’da görülür. Sıcaklık değeri tüm yıl boyunca 0 derecenin altında olan kutup ekosistemleri, -40 derecenin altına bile düşebilir. Kutup ekosistemlerinde yaşayan canlılar zor ve soğuk şartlara adapte olmuş; kutup ayıları, fok, balina ve bazı bitki türleridir.
Geri Dönüşüm Ekosistemi
Geri dönüşüm ekosistemi ya da ekolojik geri dönüşüm, doğayı korumak amacıyla maddelerin yeniden kullanıma sunulması veya geri dönüştürülmesini kapsar. Gezegenin yalnızca insanları ait olmadığını, insanlarla beraber pek çok canlının da yaşadığını göz önünde bulundurmak gerekir. İnsanların üretimleri sebebiyle dünyayı kirleten çöpler tüm canlıları olumsuz yönde etkiler. Geri dönüşüm ekosistemi bireylerin çevre konusunda daha hassas olmalarını, kullanılmış ya da bir daha kullanılmayacak maddelerin işlenmesini ve tekrar sunulmasını sağlar.
Ekosistem Örnekleri Nelerdir?
Dünya genelinde bulunan onlarca farklı ekosistem vardır. Her ekosistem coğrafi, bitki örtüsü ve iklim gibi faktörlere bağlı olarak, çeşitli organizma ve etkileşimlere sahiptir. Ekosistem örneği olarak verilebilecek orman ekosistemleri arasında yaprak döken ormanlar, iğne yapraklı ormanlar ve yağmur ormanları bulunur. Yağmur ormanları yoğun bitki çeşitliliği ile bilinen ormanlardır. Bu yaprak döken ormanlar, mevsime göre yaprak döken ağaçlardan oluşur. Çoğunlukla kuzey Amerika ile Avrupa görülür.
Ekosistem örnekleri arasında bulunan çöl ekosistemleri ise sıcak ve soğuk çöller olmak üzere ikiye ayrılır. Sıcak çöller Kızılkum Çölleri gibi yüksek sıcaklık ve az yağışa sahip çöllerdir. Soğuk çöller ise çoğunlukla soğuk iklimlerde bulunan, su buharı depolamak ile görevli olan çöller olarak değerlendirilir. Bunların arasında Gobi Çölü bulunur.
Ekosistem örneği olarak değerlendirilebilecek deniz ve okyanus ekosistemleri ise oldukça büyük bir çeşitliliğe sahiptir. Mercan resifleri, deniz derinlikleri, tatlı su gölleri ve tuzlu su gölleri bunlara örnek olarak verilebilir. Dağ ekosistemleri arasında ise Alpin ekosistemleri ve ormanlık dağlar bulunur. Yüksek dağ zirvelerinde bulunan, düşük sıcaklık ve zorlu koşullara sahip ekosistemlere Alpin ekosistemleri adı verilir. Ormanlık dağlar ise dağların yamaçlarında bulunan orman ekosistemlerinin için kullanılan bir terimdir. Dolayısıyla ekosistem örneği olarak verilebilecek listenin oldukça uzundur.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir.