Türkiye’de beyana dayalı vergi sistemi kullanılır. Yani ödenecek vergilerin belirlenmesi vergi mükelleflerinin yapacağı vergi beyannamelerine bağlıdır. Hem yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi hem şeffaflık sağlanması için beyannamenin doğru ve eksiksiz biçimde hazırlanması gerekir. Vergi türüne göre beyanname örneği ve süresi değişmektedir. Peki, beyanname türleri nelerdir? Beyanname süresi ne kadardır, nasıl beyanname verilir?
Türkiye’de birçok vergi türü bulunmasına karşın bu vergi türleri genel olarak yedi ana başlığın içinde konumlanır. Bu vergi türleri şu şekilde sıralanabilir:
• Gelir vergisi,
• Kurumlar vergisi,
• Katma değer vergisi (KDV),
• Özel tüketim vergisi (ÖTV),
• Motorlu taşıtlar vergisi (MTV),
• Emlak vergisi,
• Damga vergisi.
Bu vergilerin çeşidine göre verilmesi gereken beyannamenin türü, özellikleri ve süreleri değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle verilecek vergi beyannamesinin türüne dikkat edilmelidir.
Gelir vergisi, detayları 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda açıklanan vergi türüdür. Buna göre gelir vergisi yıllık periyotlarla hesaplanacak olup yıllık kazanç dilimine göre vergi oranları kademeli olarak değişir. Vergide yıllık kazanç, gerçek kişilerin yıl içinde edindiği kazanç ve iratların (gelir getiren mülk) safi değeridir. Gelir beyannamesiyse bir yıllık gelir tablolarının bulunduğu belgedir.
Kurumlar vergisi, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nda açıklanan, çeşitli kurumların ödemesi gereken vergi türüdür. Kurumlar vergisi beyannamesi, ilgili hesap döneminin gelirlerini belirten ve detayları Maliye Bakanlığınca belirlenen beyanname türüdür.
Katma Değer Vergisi’nin detayları 3965 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nda belirtilmiştir. Kanunda belirtilen bazı işlemler bu vergiye tabidir. KDV beyannamesiyse mal ya da hizmet alımı/satımı yapan kişilerin bu hizmetlerin gelirlerini belirttiği vergi beyannamesidir.
Damga vergisi, detayları 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nda düzenlenen, resmi belgelerin ibraz işlemlerinden ortaya çıkan vergi türüdür. Resmi belgeleri imzalayan kimseler damga vergisi mükellefi olur. Damga vergisi beyannamesi, bir süre içinde ödenmesi gereken damga vergilerinin bulunduğu belgedir.
Vergi beyannameleri, kanunlarda belirtilen süreler içinde verilmedir. Geç beyanname veren mükellefler içinse bazı yaptırımlar öngörülmüştür. Beyanname süreleri vergi türüne göre değişiklik gösterir.
• Gelir Vergisi Beyannamesi: İzleyen yılın mart ayı başından itibaren mart ayının son günü saat 23.59’a kadar verilebilir.
•
Kurumlar Vergisi Beyannamesi: Hesap döneminin kapandığı ayı izleyen dördüncü ayın ilk gününden son günü saat 23.59’a kadar verilebilir.
• Katma Değer Vergisi Beyannamesi: Vergilendirme dönemini takip eden ayın 28. günü saat 23.59’a kadar verilebilir.
• Damga Vergisi Beyannamesi: Sürekli damga vergisi mükellefiyeti bulunan kağıtlar için izleyen ayın 26. günü saat 23.59’a kadar, sürekli damga mükellefiyeti bulunmayan kağıtlar için kağıdın düzenlendiği günden itibaren 15 gün içinde beyan edilir.
Vergi Usul Kanunu’nun 352. maddesinde belirtildiği üzere geç beyanname vermek vergi usulsüzlüğüne girer ve vergi usulsüzlüğüne uygulanan ceza para cezasıdır. Paranın miktarı verginin türüne veya mükellefiyet durumuna göre değişiklik gösterebilir.
Beyanname verme, vergi mükelleflerinin sorumlu olduğu bir davranıştır ve temel olarak iki işe yarar:
• Mükelleflerin vergi yükümlülüklerini doğru şekilde yerine getirmesi,
• Gelirlerin ve giderlerin resmi olarak kuruma bildirilmesi.
Beyanname vermek mükelleflerin gelirlerini, giderlerini ve vergi matrahlarını doğru şekilde beyaz ederek ödemeleri gereken vergiyi hesaplamalarını sağlar. Beyanname verme süreci vergi mükelleflerinin mali şeffaflıklarını artırırken devletin vergi gelirlerini düzenli şekilde toplayabilmesine de katkı sağlar.
Gelir ve Giderlerin Resi Olarak Bildirilmesi
Gelir ve giderlerin sadece hesap defterinde kalması değil, beyanname üzerinde resmi olarak bildirilmesi gerekir. Bu şekilde mükellefler ne kadar vergi ödemesi gerektiğini hesaplayabilir ve devlet vergi takibini düzenli şekilde yapabilir. Beyanname vergi denetimlerinde mükellefin mali durumunun doğruluğunu kanıtlamak için önemli bir referans kaynağıdır.
Vergi mükellefi olan kişilerin aklında canlanan sorulardan biri de nasıl beyanname verileceğidir.
Beyanname vermenin birkaç yolu bulunur.
e-Beyanname Sistemi Üzerinden Beyan
e-Beyanname sistemiyle beyan vermek için öncelikle Gelir İdaresi Başkanlığının (GİB) sitesine giriş yapılır. Beyanname, GİB’in sağladığı hazırlama programıyla hazırlanır, elektronik imzayla onaylanır ve gönderilir.
Vergi Dairesine Fiziksel Olarak Beyanname Verme
Beyannameler, vergi türüne göre düzenlendikten sonra vergi dairesine fiziksel olarak verilebilir.
Mali Müşavir veya Danışman Aracılığıyla Beyanname Sunma
Beyanname hazırlayıp sunmak için kullanılabilecek yöntemlerden diğeri de mali müşavir veya danışmanla anlaşmaktır. Danışman veya mali müşavir desteğiyle beyanname sunulabilir.
Online Vergi Ödeme ve Beyanname Takibi
İnteraktif Vergi Dairesi veya bankacılık uygulamaları aracılığıyla çevrim içi şekilde vergi ödemesi yapılabilir. İnteraktif Vergi Dairesi ya da e-Devlet üzerinden Vergi Borcu Sorgulama sayfasından borç durumu kontrol edilebilir. Ticaret Bakanlığı’nın sorgulama sayfasından beyanname numarasıyla süreç takip edilebilir.
Çok çeşitli durumlarda vergi beyannamesi verilebilir. Genel olarak beyannameler belirli hesap dönemleri sonunda, yıllık ya da aylık olarak ve muafiyet veya istisnaların beyan edilmesi gerektiği durumlarda verilir.
Gelir ve Kâr Beyanında Bulunulması Gereken Durumlar
Gelir vergisi ve katma değer vergisi mükelleflerinin belirli periyotlarla gelir ve kâr beyanında bulunması gerekir.
Vergi Muafiyetlerinin ve İstisnaların Bildirimi
Kanunda aksi belirtilmedikçe çeşitli vergi kanunu maddelerinde belirtilen muafiyet ve istisnaların da beyannamelerinin verilmesi gerekir. Örneğin bazı esnaflar, Gelir Vergisi Kanunu kapsamında vergiden muaf tutulmuşlardır. Aynı zamanda kimi gerçek ve tüzel kişiler çeşitli vergilerden özel olarak muaf tutulabilir. Bu kişilerin muafiyet ve istisnalarının bildirimi gerekmektedir. Vergi dairesine başvurularak istisna durumu beyan edilir ve istisna belgesi alınır.
Yıllık ve Aylık Vergi Yükümlülükleri
Gelir ve kurumlar vergi beyannameleri yıllık olarak düzenlenir ve beyannamenin hangi zaman aralığında verileceği yıldan yıla değişiklik gösterebilir. KDV beyannamesi aylık olarak verilir, damga vergisi beyannamesiyse resmi kağıtlara imza atıldıktan sonra 26 gün içinde verilmelidir.
İçerikte yer alan bilgiler yayınlanma tarihine göre hazırlanmıştır.
"Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir."