Alacak Tahsil Süresi Nedir, Nasıl Hesaplanır?

KOBİ’ler için nakit akışı, kârlılığı elde etmek kadar önemli bir unsurdur. Nakit akışı her işletme için önemli olmakla birlikte bazı faaliyet sahalarının işleyişinde daha da kritik bir rol oynar. Nakit akışının öngörülebilirliği ise alacak tahsil süresinin belirli olmasına bağlıdır. Alacak tahsil süresi ile ilgili tüm detaylara yer verdiğimiz bu eğitimimizi okuyarak mali sorumluluklarınızı planladığınız şekilde yerine getirmenin yollarını öğrenebilirsiniz.

KOBİ’ler için nakit akışı, kârlılığı elde etmek kadar önemli bir unsurdur. Genel bir kârlılık yakalansa da pozitif nakit akışının yani girdinin düzenli olmaması; stok, personel istihdamı, yatırım gibi sermaye gerektiren konularda zorluk yaşanmasına neden olabilir.

Nakit akışı her işletme için önemli olmakla birlikte bazı faaliyet sahalarının işleyişinde daha da kritik bir rol oynar. Örneğin gayrimenkul sektöründe faaliyet gösteren bir işletmenin sarf malzemeleri ve hizmet bedelleri gibi sürekli giderleri karşılayabilmek için pozitif nakit akışına ihtiyacı olabilir. 

Nakit akışının öngörülebilirliği ise alacak tahsil süresinin belirli olmasına bağlıdır. Alacak tahsil süresi ile ilgili tüm detaylara yer verdiğimiz bu eğitimimizi okuyarak mali sorumluluklarınızı planladığınız şekilde yerine getirmenin yollarını öğrenebilirsiniz.

Alacak tahsil süresi, kredili bir satışın gerçekleştiği tarih ile alıcının ödemeyi yaptığı tarih arasında geçen zamanı ifade eder. Bu hesaplama, işletmelerin giderlerini karşılama amacıyla ihtiyaç duydukları nakiti ne zaman elde edeceklerini öğrenmelerine yardımcı olur.

Ancak alacak tahsil süresini tek sefer hesaplamak işletmenin mali durumu ile ilgili analiz yapmak için yeterli değildir. Nakit akışı problemi ile karşılaşmamak için alacak tahsil süresi trendindeki değişimleri düzenli olarak kontrol etmekte fayda vardır. Alacak tahsil süresi, işletmenin faaliyetlerine göre aylık, 3 aylık ya da 6 aylık periyotlarda hesaplanabilir. 

​Ham madde, envanter ve iş gücüne yapılan yatırımı ne kadar sürede geri kazanacağını öngörebilmesi için işletmelerin alacak tahsil süresini hesaplaması gerekir. Alacak tahsil süresi, ürün ya da hizmet satışı bazlı değil; gün ya da sezon üzerinden hesaplanır. İki tür alacak tahsil süresini hesaplama formülü vardır:

Alacak tahsil süresi hesaplaması için şu varsayımsal durum örnek verilebilir: Müşterilerine sunduğu vade süresini değiştirmek isteyen bir firma, isabetli finansal karar verebilmek için bir aylık alacak tahsil süresini hesaplamak ister. Bu işletmenin haziran ayına kadar biriken ticari alacakları 7000 liradır. Haziran ayında ise 3000 lira kredili satış yapmıştır. Böylece bir aylık yani haziran ayı içerisindeki ticari alacakları 10000 liraya yükselmiştir. Ay sonuna gelindiğinde 5000 lira tahsil gerçekleştiren firmanın 5000 lira ticari alacağı kalmıştır. Bir aylık işlem sürecinde gerçekleştirilen bu satış ve tahsiller ile elde edilen verilerle şu hesaplama yapılabilir:

Bir diğer hesaplama şekli şöyledir: 

Bir aylık periyottaki alacak tahsil süresini hesaplamış olan firma, bu sonucu genel işletme giderleri ile kıyaslayarak yeni vade süresini belirleyebilir.

​Alacak tahsil süresinin kısa olması işletme kârlılığına olumlu etki eder. Çünkü bu, işletmenin tahsilatı hızlı bir şekilde yaparak nakit döngüsü elde ettiğini gösterir. Ancak vade şartlarının çok sınırlı olması, müşterilerin farklı tedarikçileri tercih etmesine de neden olabilir. Bu nedenle alacak tahsil süresine karar verirken firmaların, mali yükümlülükler ile birlikte rakiplerinin finansal tercihlerini de değerlendirmesinde fayda vardır. 

Kimi zaman da işletmeler, satışlarını artırmak amacı ile vade sürelerini artırma kararı verebilirler. Özellikle küçük işletmeler, büyük perakende zincirlerine yüksek miktarda satış yapıp gelirlerini yükseltmek için vade oranını yükseltme yoluna gidebilirler. Vade aralığının artması ise alacak tahsil süresinin yükselmesi ile sonuçlanır. Aksi senaryoda ise yeterli sermayeye sahip olmayan işletmeler, vade süresini daraltarak pozitif nakit akışının artmasını amaçlayabilirler. 

Pazar payını genişletmek isteyen işletmeler, alacak tahsil süresinin optimize edilmesi sayesinde isabetli büyüme hamleleri yapabilirler. Şirketlerin sunduğu mal ya da hizmetlerin karşılığını belirlenen periyotta alabilmesi, likiditenin korunmasını sağlar.

Ortalama tahsilat süresinin azaltılması da gelecekte oluşabilecek maliyetlerin karşılanabilmesine ve öz sermayenin yatırım yönünde değerlendirilebilmesine imkan verir. Alacak tahsil süresinin azaltılması için de müşterilere fatura gönderiminde gecikme yaşanmaması gerekir. İşletmenizin fatura süreçlerini dijital ortamda gerçekleştirerek zamandan tasarruf etmek için İş Bankası E-Çözümler: Fatura ve E-SMM hizmetlerinden faydalanabilirsiniz.

Alacak tahsil süresinin düşürmenin bir diğer yolu ise müşterilerinize avantajlı ödeme seçenekleri sunmaktır. Örneğin belirlediğiniz vade süresinin ilk 10 günü içerisinde ödemesini gerçekleştiren müşterilerinize, belirlediğiniz bir yüzde üzerinden indirim yapabilirsiniz. Ayrıca SMS, e-posta gibi kanallar aracılığı ile müşterilerinizle iletişiminizin sürekli olması, tahsilat süresindeki aksamaları azaltabilir. 

​Bu eğitimimizde, işletmelerin alacaklarını nakde çevirmelerine kadar geçen ortalama gün sayısı yani alacak tahsil süresi ile ilgili bilgi verdik. Özetle alacak tahsil süresi, işletmenizin sunduğu ödeme vadeleri ile yakından ilişkilidir. Bir aylık vade belirlediyseniz ve ortalama alacak tahsil süreniz 23 günse bu durum, nakit akışınızın hedeflediğiniz şekilde gerçekleştiğini gösterir. Ancak vadeniz bir aysa ve alacak tahsil süreniz 35 gün ise müşterilerinizin ödeme eğilimlerinde ya da muhasebe departmanınızın işleyişinde bir problem olabilir. 

Alacak tahsil süresini düşürerek mali yükümlülüklerinizi yerine getirmede bir sorunla karşılaşmamayı sağlayabilirsiniz. Ancak alacak tahsil süresini azaltma ya da artırma kararını, işletmenizin sermaye hacmine ve hedeflerine bağlı olarak gerçekleştirmenizde fayda vardır.

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir.​​